“FETİH BOĞAZI”

Bu durumu tespit ettikten sonra Trabzon TÜRKAV‘ ca bu gün “mağmat” olarak söylenen yer ismi konusuyla ilgili araştırmalarımız olmuştur. Trabzon TÜRKAV Yönetim kurulumuzla yapılan çalışmaları ifade etmek üzere toplanmış bulunuyoruz. Öncelikle yöre halkımızın, Ortahisar Belediye Başkanı ile Ortahisar Belediye Meclisinin yapması gerekenleri yapmasını ve önemli yere sahip olan sizlerin, yanı basınımızın değerlendirmeleriyle Trabzon’ un duyarlılığını önemli görmekteyiz.

Trabzon’ un meseselerinde ve özelliklerinde ki konularına çaba gösteren TÜRKAV, objektiflikle Mağmat olarak ifade edilen yer için de aynı hassasiyetle yaptığı araştırmalarla aşağıda ifade edilen tarihi hakikatler ışığında değerlendirmede bulunmaktadır

Niçin Mağmat? Hiçbir anlam ifade etmeyerek haksızca burasının tarihini kararmaktadır! Fatih Trabzon’ u nereden fethetmiştir? Tarihçiler, Fatih’ in Trabzon’a buradan girdiğini ifade ederek günümüze kadar getirmektedirler. O halde Mağmat ismi Fatih’ ten önce var mıydı? Kaynaklar olmadığını yönündedir. Fatih sonrası isim olduğu anlaşılan yer Mağmatsa düşündürücüdür? İlk önce Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’ u fethedişine sahip çıkmak Sivil Toplum Kuruluşlarına yüklediği sorumluluktur. Trabzon TÜRKAV’ da bu sorumluluk anlayışına sahip olarak bu gün burada Tarihe not düşmektedir.

Trabzon’ da, Türklerin varlığının çok eskilere kadar dayandığını ve 395’ ten sonra Hunların Karadeniz çevresinde uzun yıllar hâkimiyet gösterdiklerini çok iyi biliyoruz. Tarihçiler, Trabzon’ un tarihine bakarken 1461 sonrası Fetih’i ile dil olarak Türkçenin bu coğrafyada yerleşme tarihinin resmi fetih tarihinden çok daha öne çekilebileceğini ifade etmektedirler.

Bakın, Anadolu’nun tarihinde meydana gelen en köklü ve kalıcı değişiklik Türkleşmesi ve İslamlaşmasıdır. 1071 Malazgirt ‘le Anadolu fethedilerek bu güne kadar devam eden Türk

devletleri zincirine sahne olmuştur. Trabzon’ dada tesbih tanesi gibi yerler vardır. Bu yerlerin çokluğuna bakıldığı zaman Trabzon’ da çok yer var denilir. Bazen bu isimler değişik olarak bir anlam ifade etmezler ama, kullanılır haldedir. Değerli Basın Mensupları,

Bağımsız ve uygar bir devletiz. O halde kimliğimizle şehir hüviyetinde görülen konuları tarihi araştırmalarla insanımızın bilgisine sunarak ortak akılla hizmet yapmak gerekmektedir. Trabzon şehri kimliğiyle gelişecektir. Mağmat’a buradan bakarken, yaptığımız araştırma ve bilimsel çalışmalarda ki değerlendirmeler bize anlatmaktadır ki; belli bir coğrafya sınırı içinde bir dilin değişik ağız özellikleri olmaktadır.

Bir dilin veya lehçenin daha küçük yerleşim yerlerinde yazı diline oranla daha az ayrılan konuşma biçimleri olmaktadır. Trabzon, yöre ve ağızlarının yerini belirlemeden önce buradaki ilk Türk kavimlerinin varlığına bakmak gerekmektedir.

Tarihçiler kaynaklardan ifade etmektedir ki; Trabzon ve bölgesine önceleri kaşkârlar yerleşmiş daha sonraları ise Kimmer ve İskitler Türk varlığı olarak ortaya çıkmışlardır.

Değerli Basın mensupları,

Bilimsel bilgiye dayanmayan konularda TÜRKAV, bilimsel çalışmaları hatırlatmayı sorumluluk olarak görmüştür/ görmektedir.

Trabzon için yapılan araştırmalar, akademik çalışmalar ve tarihi kayıtlar olduğu halde buradan neden bakamıyoruz? Trabzon’ un fethinde Fatih, ordusuyla buradan geçtiği halde Mağmat boğazı isminin Trabzon’u fethinden sonra yer almış olduğundan burasının Trabzon’ un fethini de anlamlı hala getiren yer olması için “ FETİH BOĞAZI” olarak isimlendirmesinin yapılmasını kamuoyuna açıklıyoruz. Ortahisar Belediye Başkanı ve Belediye Meclisince hassasiyet gösterilmesini önemli görüyoruz.

Trabzon bize göstermektedir ki, tarihin seyri içinde Trabzon ve yöresi Türk unsurlarıyla karşılaşmıştır. Fatih bu mevkiden itibaren Trabzon’ a doğru yürürken bilinen yolları kullanmayıp, Kelkit civarına geldiğinde ordusunu ikiye ayırıp, kendisi doğudan, veziri Mahmut Paşada batıdan Trabzon’ a inmek için geçit verilmez dağları geçerek Trabzon’a varmıştır. Fetihte karşılaşılan durumları ve zorlukları tarihçiler anlatmaktadır. Fatih’ in izlediği yolda, karşılaştığı zorluklar hakkında da tarihçilerin tespitleri mevcuttur.

“Sultan Mehmet deniz kenarında bulunan Trabzon imparatoruna karşı nasıl yürüdü” şeklinde açıklamalar devam etmiştir. Trabzon, Kara ve deniz bölgesinde bulunmaktadır. coğrafi konumu ise dağlıktır.

Bu topraklarda Trabzon imparatoruna bağlı idi. Büyük zorluklarla Trabzon’ a yürüyen Fatih, ordusuyla beraber bu seferde aynı zorlukları yaşamıştır. Bunun sebeplerinden bu gün burada bulunmamızın anlamıyla ilgili olduğundan dördüncüsünü paylaşmak istiyoruz; Nedir o? dağların büyük ve yüksek olmasıdır.

Ormanlar öncü kuvvetlerce kesicilerle açılarak ilerlenilmiştir. Şartlar zor, atların bellerine kadar gelen çamurla Trabzon bölgesinde bir dağa ulaşılmıştır. Trabzon’ un önemli bölgesi Karlık bölgesi Karluk Türkleriyle vardır. Bildiğiniz gibi Mağmat boğazı diye adlandırdığı yer karlık bölgesinin içinde yer almaktadır.

İşte o dağ burasıdır. Buradan aşağıya doğru inen yol oldukça bozuk olmasının yanında, düşen ağaçlar tarafından kaplanmıştı. Trabzon TÜRKAV, Mağmat olarak bir anlam ifade etmeyen yerin, Trabzon’ un ilk fethinin gerçekleştiği bölge olmasını tarihçilerin de ifade etmesini dikkate alarak, Fatih Sultan Mehmet’in de buradan geçtiği değerlendirildiğinde yerel yönetimin ve bölge halkının desteğiyle “FETİH BOĞAZI ”adıyla yer alması daha anlamlıdır.

Şehir hüviyetiyle isimlendirmeler vatanlaştırmanın temel unsurlarından biridir ve önemlisidir. Türkçe tabiriyle ifade edeceğimiz yeni Türkoloji’deki anlamıyla, Bu gün Anadolu ağızlarında ve yazı dilinde yaşayan birçok kelime, ses ve yapı özelliğiyle 13. yüzyıl öncesindeki dil birikimiyle paralellik kurma imkânı verebilmektedir. Bunların Türkiye Türkçesindeki ve Anadolu ağızlarındaki kalıntılara rastlanarak çalışmalar yapıldığı da bilinmektedir. Trabzon Bölge ağzındaki eski unsurları tespit ederken ele almamız gereken yerleşim bölgelerinden MAĞMAT, bölgesel ad olarak bilindiğinden, kamuoyu duyarlılığını ve desteğini önemli görüyoruz. O HALDE, Trabzon Ortahisar Belediyesinin Turizme açmayı düşündüğü tarihi öneme haiz bölgemizin tarihi geçmişine anlam katması için Trabzon’ un fethinin gerçekleştiği burasının “FETİH BOĞAZI” adıyla tarihsel hakikatine anlam katacağını TÜRKAV olarak kamuoyuna sunuyoruz.

Trabzon TÜRKAV ADINA

Kenan KURU Başakan