Türkiye’nin coğrafi koşulları kenevir üretimi

Anavatanı Orta Asya olan bu bitkinin orijinal adı “Cannabis Sativa”dır. Türkiye’nin coğrafi koşulları kenevir üretimi için oldukça uygundur. Kenevir bitkisi yağışı 700 milimetre ve üzerinde olan özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi'nde hiçbir sulama yapmaksızın rahatlıkla yetiştirilebilecek bir bitki.Onun için Osmanlı topraklarında kenevir yetiştiriciliğne uygun iklime sahip Karadeniz Bölgesinde ekilirdi.Fakat bugün malesef Trabzon kenevir ekim alanı dışında kalmıştır.

Kenevir, üretilebildiği gibi yabani olarak da yetişebilir. Kenevirin boyu 3 metreye kadar ulaşabilir. Kenevir koyu yeşil renklidir ve uzun saplıdır. Kenevir tohumları çok ince kabukludur.

Kenevir 8 bin yıllık bilinen tarihi boyunca pek çok alanda kullanılmıştır.Keneviri,Osmanlı döneminde “kendir,kettan,kendir lifi,kendir teli,tel kendir”ismiyle anılırdı.Kenevirin lifleri başta sicim,ip urgan ve kumaş üretiminin önemli hammaddesi idi.Osmanlı donanmasının ihtiyacı olan urgan,halat gibi malzemelerin çoğu da kendirden yapılmakdaydı.

Fatih’in istanbul’u fethettiği o gemilerin halatları kenevirden yapılmıştır.Osmanlı donanmasının yelkenleri kenevirden dokumuş ve binlerce kilometre uzağa gitmiştir.Yırtılmaya karşı mukavemeti yüksek olduğu için eşsiz bir malzemedir.

Günümüzde ise yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda bu bitkinin masum olmasından öte aslında insan sağlığı açısından büyük öneme sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Bu gerçeklik karşısında dünya devletleri yavaş yavaş belirli ölçülerde ve özellikle tıbbi amaçlarla bu yasağı kaldırmaya başlamıştır. ABD’nin 50 eyaletinin 25’inde, AB ülkelerinin çoğunda üretim yapılmaktadır.

Kenevirden başta tekstil olmak üzere binlerce ürün elde edilmektedir. Hayatımızın her alanında faydalandığımız bir üründür. Tarımsal faydadan tutun da endüstriyel, gıda ve ilaç anlamında sayamacağımız çok fazla faydası olan bir bitki. İşte bu nedenlerden dolayı Ülkemizdeki kenevir üretimini eski haline getirmeliyiz. İçinde uyuşturucu maddesi olmayan endüstriyel ürün haline getirmek kaydı ile katma değeri yüksek bir ürün olarak ekonomiye kazandırmalıyız. Hem iç tüketimde hem de ihracat olarak kullanabileceğimiz bir üründür.

Esrarı çok az üreten kenevir çeşitleri dünyada var. Biz diğer bitkiler gibi keneviri tarlaya ekeriz, alıp kötü amaçlı kullanmak isteyen hiçbir fayda sağlayamaz. Çünkü bunların içinde uyuşturucu madde özelliği çok az, buna endüstriyel kenevir çeşidi diyoruz. Avrupa’da 58 tane esrarı çok düşük kenevir çeşidi var ama bizim ülkemizde yok. AR-GE çalışması ile bizde esrar oranı düşük milli bir kenevir çeşidi üretmeliyiz.

Ülkemiz son 5 yıllık kenevirin ithalatı için 5,8 milyon dolar ödedik.1960'lı yıllarda Türkiye'de 14 bin hektar alanda kenevir üretimi yapılıyordu, günümüzde ise bu alan 5 hektarın altınadüştü. Yine aynı sürelerde 5 bin ton civarında olan üretimimiz maalesef 7 ton civarındadır. Kenevirin kullanım alanı oldukça geniş. Para kâğıdından, yelken, çadır bezine, askeri toplardan araçların, gemilerin örtüldüğü brandaya, iç çamaşırından, ip, çuval gibi dayanıklı ürünlerin, inşaat ve yalıtım malzemeleri, sağlık ürünleri üretilmesine kadar ve birçok alanda kullanılıyor.

Dünyada 2017’de 4 milyar doları bulan endüstriyel kenevir pazarının,2025 yılında 11 milyar dolara çıkması bekleniyor.

Kenevirden yapılan malzemelerin suyla teması sonucu kolayca çözüldüğünden dolayı çevre kirliğinin önlenmesine çok büyük katkı sağlayacağı kesindir.

Peki bu mahsulün bize yararları nedir? Kenevirin başka hiçbir bitkide göremeyeceğiniz kadar fazla insana ve çevreye sayısız faydaları vardır. İşte bunlardan sadece birkaçı:

Keneviri özel yapan nedenler; 4 ayda yetişir, bir ağaç ise 20-50 yılda - 8 kez kâğıda dönüştürülebilir, ağaç 3 kere dönüştürülebilir - bir dönümünden, dört dönüm ağaca eş kâğıt çıkar - gerçek bir radyasyon temizleyicidir - bir dönüm kenevir, 25 dönümlük orman kadar oksijen üretir - üretimi Soyadan bile daha ucuzdur - plastik ürünlerin tamamı, bundan üretilebilir ve kenevir plastiğinin doğaya dönüşmesi oldukça kolaydır - yapılan sabunlar ve kozmetik ürünler, suyu kirletmez - kendisini böceklerden koruyabildiği için tarım ilacına da ihtiyaç duymaz - Tohumu Kolestrol dostu’dur - protein değeri çok yüksektir,İçindeki iki yağ asidi doğada başka hiçbir yerde yoktur - İnsana gerekli olan Omega 3, 6 ve 9 yağlarını taşır - Hayvancılık için ucuz, üretimi kolay ve besin değeri yüksek yeni bir bitkidir - Tüm petrokimya ürünleri yenilenebilir olarak kenevirden daha ucuza üretilebilir - AİDS ve kanser tedavisinde kemoterapi ve radyasyon etkisini azaltma özelliğine sahiptir - Yakıt yapımı (bio yakıt) - Otomotiv sektörü - Petrol ve petrokimyanın kullanıldığı her alanda alternatif - en az 250 hastalığın tedavisinde kullanılıyor.Daha da sayamayacağımız binlerce özelliğe sahip mucize bitkiyi kontrollü bir şekilde yetiştiriciliğini yapmalıyız.

Kenevir yetiştiriciliği Bölgemiz sanayisinin gelişimine ve çiftçilerimize ek gelir getirebilecek bir fırsat.İlimizinde bu fırsattan yararlanmak hakkı.İlimiz çiftçilerimizin gelir seviyesini yükseltecek bu imkandan Trabzon çiftçisine neden fırsat verilmediği kamuoyu ve özellikle çiftçilerimiz merak ediyor.Komşu illerimizde ekimine izin verilirken Trabzon’un kapsam dışında tutulmasının nedeni ne?Trabzon’da eksik olan ne? Çiftçilerimiz bu soruların cevabını bekliyor!

Buradan yetkililere sesleniyoruz;kenevir üretiminde önemli potansiyele sahip Trabzon’un da yetiştiriciliğine izin verilen iller kapsamına alınması istiyoruz.

Cemil PEHLEVAN

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası

Trabzon Şube Başkanı